Kulturarven
I Verdsarvparken fins det ein rik og variert kulturarv. Korleis har menneska her brukt landskapet gjennom tidene? Og kva spor finn me etter dette i dag? Kulturminna i området kan gje forståing for korleis menneskeleg bruk har sett sitt preg på landskapet me kan sjå i dag. Landskapet i området vårt er variert og fer frå høgfjell til lågfjell, dalar og fjordbygder. I dette landskapet har det vore menneske sidan steinalderen, som har tilpassa seg det spelerommet landskapet gjev. Til gjengjeld har den menneskelege bruken sett preg på landskapet, både i form av anlegg og konstruksjonar, men òg i form av vegetasjon og landskapsformer skapt i samband med næringsvegar og kulturlandskap
Bondesamfunnet har truleg vore den samfunnsendringa som har hatt størst påverknad på landskapet. Der det elles ville vokse skog finn me som følgje av denne bruken åkrar, slåtteteigar, beiteområde, styvingstre, gardstun, husmannsplassar og stølar. Dette ser me i dag som grender og gardar langs fjorden og i dalbotnane.
Utmarka og fjellet har vore, og er, ein stor ressurs for dei som bur her. For gardane har vedhogst, sanking av vinterfôr, jernvinne og jakt vore ein stor del av dei samla inntektene. I dag er jakt og bruken av skog og fjell knytt til fritid og rekreasjon. Nokre av dei gamle vegane som var knytt til utmarksbruken er i dag viktige turvegar.
Kontakt og handel
Gjennom kontakt mellom landsdelar og handel har det vokse fram sentrumsstader, som m.a. òg har vore sete for stormenn og mektige slekter som har vore med og prega historia. Desse er kjent gjennom gamle skriftlege kjelder, men òg gjennom synlege spor i landskapet, som kyrkjer, storgardar og sentrumsstader. Nokre av kyrkjene i området er frå mellomalderen, der nokre er byggverk i stein medan andre er stavkyrkjer. Av berre 28 attverande stavkyrkjer i Noreg, står tre i parkområdet, (Undredal i Aurland, Borgund i Lærdal og Hopperstad i Vik).
Trekk som kjenneteiknar kulturhistoria i området:
Jakt i fjellet, frå jegersamfunnet i steinalderen til i dag.
Bruk av fjordane som ferdselsvegar
Båtbygging
Kontakt og ferdsle i fjellområda mellom aust og vest
Bondesamfunnet frå jernalderen til i dag
Klyngjetun
Høgdegardar
Stølsdrift
Frå klassedeling til egalitært samfunn
Skoproduksjon
Stavkyrkjer
Besøk den levande kulturarven i området:
Aurlandsskoen Economuseé
Geitost i Undredal
Gamalost frå Vik
Kystled Nærøyfjord
Rallarosa stølsysteri, Flåmsdalen
Besøksstølen til Skjerdal, Aurland
Grender, gardar husmannsplassar og stølar som må opplevast er:
Styvi gard og gardsmuseum
Strandsitjarstaden på Bakka i Nærøyfjorden
Klyngetunet Otternes
Høgdegardane Stigen og Nedbergo
Godset på Frønningen
Stølen Engi i Fresvik
Sivle gard
Husmannsplassen Hausen i Lærdal
Sinjarheim og Almen i Aurlandsdalen
Husmannsplassen Nåli ved Stalheim
Stølen Langhuso i Undredal
Viktige kulturminne knytt til ferdsle i området:
Postvegen frå Bleiklindi til Styvi i Nærøyfjorden
Stalheimskleiva
Historisk rute i Lærdal
Bygningssamlinga ved Stalheim hotell
Stølsvegen Rimstigen
Flåmsbana
Jordalsvegen